Styrkir Rannsóknasjóðs leggja grunninn að vísindarannsóknum á Íslandi
Í nýútgefinni skýrslu háskóla-, iðnaðar, og nýsköpunarráðuneytisins um áhrifamat á Rannsóknasjóði kemur meðal annars fram að Rannsóknasjóður telst ómissandi í vísindasamfélaginu á Íslandi. Sjóðurinn veitir styrki til grunnrannsókna sem eru mikilvægir fyrir framgang vísinda á Íslandi. Styrkirnir gefa m.a. ungu fólki tækifæri til menntunar og stuðla að nýliðun vísindasamfélagsins. Rannsóknasjóðsstyrkir eru stór hluti fjármögnunar rannsókna innan íslenskra háskóla og stofnana.
Rannsóknasjóður er opinn samkeppnissjóður sem starfar samkvæmt lögum um opinberan stuðning við vísindarannsóknir. Hlutverk sjóðsins er að styrkja vísindarannsóknir og rannsóknartengt framhaldsnám á Íslandi. Í þeim tilgangi styrkir sjóðurinn skilgreind rannsóknarverkefni einstaklinga, rannsóknarhópa, háskóla, rannsóknastofnana og fyrirtækja, sem og nemendur í rannsóknartengdu framhaldsnámi á Íslandi. Styrktegundir eru fjórar: verkefnisstyrkir, öndvegisstyrkir, nýdoktorastyrkir og doktorsnemastyrkir. Sjóðurinn úthlutar einu sinni á ári. Rannís er umsýsluaðili Rannsóknasjóðs.
Umsóknir sem berast Rannsóknasjóði fara í gegnum faglegt mat, annars vegar eru þær rýndar af ytri matsmönnum sem starfa utan Íslands og hins vegar af fagráðum Rannsóknasjóðs, sem skipuð eru sérfræðingum á viðkomandi sviði. Fagráð Rannsóknasjóðs eru sjö:
- Raunvísindi og stærðfræði
- Verkfræði og tæknivísindi
- Náttúruvísindi
- Lífvísindi
- Klínískar rannsóknir og lýðheilsa
- Félagsvísindi, lögfræði og menntavísindi
- Hugvísindi og listir.
Í skýrslu um áhrifamat voru borin saman fagráð sem ná yfir raun- og náttúruvísindi og félags- og hugvísindi.
Í skýrslunni var unnið með gögn frá árunum 2011 til 2015. Áhrifamatið leiðir í ljós að mikil aðsókn var í styrki úr Rannsóknasjóði og fór umsóknum fjölgandi á tímabilinu. Árangurshlutfall var að meðaltali rétt yfir 20% og var engan tölfræðilegan mun að finna á milli kynja eða fagsviða.
Áhrifamatið undirstrikar mikilvægi Rannsóknasjóðs fyrir grunnrannsóknir auk menntunar og framgangs ungra vísindamanna á Íslandi innan menntastofnana og í atvinnulífinu almennt. Áhrifanna gætir á breiðum grunni í samfélaginu og þekkingin og reynslan sem skapast leggja gruninn að nýliðun í vísindum og nýsköpun í atvinnulífinu. Í því samhengi má sérstaklega nefna viðhorf fulltrúa hátæknifyrirtækja, sem birtast á skýrslunni, en þau líta á Rannsóknasjóð sem mikilvægan hlekk í þjálfun vísindafólks sem seinna meir verða ómissandi mannauður innan hátæknigeirans.
Áhrifamatið verður til umræðu á Rannsóknarþingi, fimmtudaginn 24. nóvember n.k.
Áhrifamatið, sem gefið var út á ensku, er aðgengilegt í heild sinni hér.
