Fjölmörgum sorpbrennslum á Íslandi var lokað 2011/2012 vegna dioxin/furan mengunar sem greindist í jarðvegi ásamt kjöt- og mjólkurafurðum. Í dag hefur engin hagkvæm og umhverfisvæn lausn komið í stað sorpbrennslanna. Vegna þessa er óhemju mikið af rusli flutt á hverju ári með ruslabílum langar leiðir eftir þjóðvegum landsins (til dæmis frá Vestmannaeyjum til Reykjavíkur eða jafnvel til Blönduóss) til urðunar eða brennslu. Markmið þessa doktorsverkefnis var að taka fyrstu skrefin í að aðlaga græna sjálfbæra lausn fyrir förgun lífræns úrgangs á Íslandi.

Ágætar fornmannasögur og Nokkrir margfróðir söguþættir Íslendinga eru tvær bækur sem komu út á Hólum í Hjaltadal árið 1756. Þær innihalda fyrstu prentuðu Íslendingasögurnar. Sumir einstaklingar í lærðri stétt tóku þeim fjandsamlega, því þeir töldu sig sjá hvorki andlegt né  kennslufræðilegt gildi í þeim.

Þessi rannsókn veitir víðtækt yfirlit yfir þróun og áhrif norskra málaeinkenna, svokallaðra norvagisma, í 75 íslenskum handritum og frumritum frá fjórtándu öld og fram að siðaskiptum. Þessi einkenni eru
algeng í kirkjulegum, hagíógrafískum, lagalegum og stjórnsýslulegum skrifum, sem bendir til þess að þau hafi hlutverki að gegna sem stílmerki í formlegum skrifum.

Ævintýraferðamennska á norðurslóðum færist stöðugt í aukana sem eykur líkur á slysum og veldur álagi á staðbundna neyðarþjónustu. Markmið rannsóknarinnar var að greina tengsl á milli hæfni leiðsögumanna og öryggis í ferðum. Eftirfarandi lykilatriði eru skoðuð í rannsókninni: hlutverk leiðsögumanna til að minnka áhættu, þjálfun leiðsögumanna, öryggisráðstafanir og viðbúnaður við neyðarástandi (t.a.m.  björgunarsveita) á norðurslóðum.

Meginmarkmið rannsóknarverkefnisins Íslenskt unglingamál: rannsókn á samskiptaaðferðum í raungögnum var að safna gögnum og kortleggja helstu einkenni málnotkunar íslenskra unglinga, ekki síst með tilliti til aukinna áhrifa ensku á íslenskt samfélag. Efniviðurinn var tvískiptur: annars vegar skrifleg slanguryrðakönnun sem lögð var fyrir um 1000 nemendur víðsvegar um landið, og hins vegar hljóðupptökur af samtölum nemenda í skólaumhverfi (22 klst.) og í frítíma (6 klst.).

The pelagic trawl was a major innovation in twentieth century fisheries technology. This project is about how the pelagic trawl evolved technologically from its invention in the interwar period and its economic significance to the communities and nations that used it.

Who doesn’t think of barbarity when they think of Vikings? For all their philosophical and artistic sophistication, not to mention mercantile success, the peoples of early medieval Scandinavia and Iceland are far more associated with crimes like violence, theft and murder. Part of that perception, for a long time, stemmed from the pagan religion that many followed in the Viking Age.

The metabolic changes that occur in human pulmonary and human heart valve endothelial cells following stress stimulation and how these changes influence endothelial glycocalyx maintenance has been defined within metabolic network models. These models are computational tools that allow the effect of differences in blood nutrient profiles on endothelial metabolism to be investigated.

Lýsing á verkefninu: Snjallsamningur er sjálfvirkur kóði sem keyrir á bálkakeðju (e.blockchain). Hann er almennt notaður til að auðvelda flutning á stafrænum eignum milli aðila án þess að þurfa milliliði. Því er nauðsynlegt að tryggja öryggi hans. Vegna virðis hans eru snjallsamningar oft útsettir fyrir árásum. Á undanförnum árum hefur verið fjöldi árása á þá sem hefur leitt til fjárhagslegs tjóns sem nemur tugum milljóna dollara.

Verkefnið veitir gleggri sýn á hvaða þættir stjórna ákvarðantöku útgerða sem stunda þorsk- og makrílveiðar við Ísland sem getur stutt við bætta stjórnun fiskveiða. Verkefnið leggur grunn að frekari rannsóknum á samspili hagfræðilegra gagna og stofnstærðarmælinga.

Hljóðmengun í sjónum er talin veruleg ógn við andarnefjur því hvalirnir eru háðir hljóðum við fæðuöflun, ferðir og samskipti sín á milli. Stærsti hluti andarnefja í heiminum er talinn halda til á djúpslóð norðan og austan Íslands. Stakir hópar leita inn í firði, með aukinni áhættu fyrir hvalina að stranda á grunnsævi.

Sprengigos mynda gosmekki sem eru mjög hættulegir flugvélum og getur gosaskan eyðilagt þotuhreyfla og valdið slysum. Rannsóknarverkefnið MAXI-Plume snérist um skoða mekki frá nýlegum gosum á Íslandi. Helsta markmiðið var að bæta nákvæmni líkana og getu þeirra til að segja til um
útbreiðslu gjósku.

Meginmarkmið verkefnisins var að auka skiling á verkfræðilegum
eiginleikum íslenskra setlaga og jarðvegsfyllinga, með áherslu á þéttbýl svæði og mikilvæg samgöngumannvirki á Suðurlandi.

Áreiðanlegar samhliða málheildir eru lykillinn að því að hægt sé að þjálfa þýðingarvélar, sem geta myndað nákvæmar þýðingar sem flæða vel á markmálinu. Skekkjur í þjálfunargögnum, sem koma til vegna rangrar samröðunar setninga eða ófullnægjandi síunar við smíði samhliða málheilda, geta spillt gæðum þýðingarvélar sem þjálfuð er á gögnunum. Of lítil samhliða málheild getur jafnframt orðið til þess að þýðingarvélin nái ekki tökum á málfræði eða öðrum blæbrigðum frum- og markmálanna og myndi þess vegna ónákvæmar þýðingar. Það getur hins vegar verið flókið og erfitt að tryggja hámarksgæði þjálfunargagna við úrvinnslu samhliða texta, ekki síst þegar um er að ræða texta á tungumálum sem fáir tala eða þegar flóknar beygingar og virk orðmyndun auka á vandann við að greina rýr gögn. Það er því afar mikilvægt að þróa nákvæmar aðferðir til að setja saman samhliða málheildir, sem miða að því að nýta sem allra best þau gögn sem til eru.

Computer scientists use programming and specification languages to communicate with machines and with one another. Ideally, each such language should come equipped with “laws of programming” that capture when two expressions describe the same “computational behaviour” and
can therefore be used interchangeably. The “laws of programming” can, for instance, be used to optimize computer programs or to prove mathematically that a computing system behaves as expected.

Meginmarkmið þessa verkefnis voru (i) að leggja mat á þau bergfræðiferli sem stjórna styrk reikulla efna í íslenskum bergbráðum og í kjölfarið, (ii) skoða betur helstu uppsprettur þeirra í jarðmöttlinum undir Íslandi. Verkefnið skoðaði sérstaklega stöðugar samsætur vetnis, súrefnis, brennisteins og klórs ásamt öðrum jarðefnafræðilegum kenniefnum. Alþjóðleg samvinna var í hávegum höfð ásamt því að áhersla var lögð á virkan þátt framhaldsnema og nýdoktora.

The results of this study provide valuable insights into the magma plumbing system and magma evolution dynamics of Öræfajökull volcano. These findings can be applied in future research to better understand volcanic behavior, assess volcanic hazards, and interpret pre-eruption unrest signals.

Samskipti á milli tegunda og hlutverk hljóða í samskiptum hafa sjaldan verið könnuð hjá sjávarspendýrum. Í þessu rannsóknaverkefni var prófuð tilgáta um að hljóðbendingar séu sérstaklega mikilvægar í samskiptum á milli topprándýrategunda með flókið félagsmynstur. Þessi tilgáta var könnuð með rannsóknum á samskiptum grindhvala (Globicephala melas) og háhyrninga (Orcinus orca).

Markmið þessa doktorsverkefnis er að rannsaka sérhæfingu að ákveðnum vistgerðum, félagsmynstur og samskipti rándýrs sem trónir á toppi fæðukeðju hafsins, háhyrningnum (Orcinus orca).

The aim of this project was to study the gene expression underlying phenotypic variation in response to contrasting environmental conditions in threespine stickleback from the spatio-temporally varying system, Lake Mývatn.

This doctoral project aimed at investigating (1) the coevolution of spatial cognition (mental processes allowing orientation) and personality traits (specifically boldness, the propensity to take risks), (2) the extent to  which those traits are influenced by the environment in which the organism develops, and (3) the neurological mechanisms involved in such traits.

Animals often differ consistently in behavior within populations, i.e., personality, which may be a result of responding differently to changes within their environment, for example by moving towards favorable and/or avoiding unfavorable conditions. Seasonality can act directly on movement behavior, but the influence of personality is less clear.

Sortuæxli myndast í litfrumum (e. melanocytes) húðarinnar. Sortuæxli eru einkum banvæn þegar þau meinvarpast í önnur líffæri líkamans. Það er því mikilvægt að skilja hvernig meinvarpinu er stjórnað.

Í verkefninu “Lífríki og búsvæði á Reykjaneshrygg” var mikilvægi Reykjaneshryggs sem búsvæði fyrir botndýralíf kannað. Hryggurinn var myndaður í eldsumbrotum og samanstendur af grófu landslagi með hörðum botni. Markmið verkefnisins var að fá betri innsýn inn í Reykjaneshrygginn sem búsvæði fyrir botndýralíf, með sérstaka áherslu á hverastrýtur á Steinahól sem liggur á 200 m dýpi.

Meginmarkmið rannsóknarverkefnisins er að afla þekkingar og skilnings á umhverfisáhrifum þangtekju. Gert er ráð fyrir að þekking sem aflað er nýtist við umhverfisvernd og stjórnun nýtingar þörunga í fjörum.

Verkefnið var framhaldsrannsókn af annarri sem nýtti þrívíddargreiningu á hreyfingu ungra íþróttamanna. Þessi annar fasi rannsóknarinnar fólst í því að bjóða fyrri þátttakendum, sem komu fyrst sem 10-11 ára börn, að snúa aftur sem unglingar og endurtaka mælingarnar. Þannig var hægt að greina breytingar sem verða yfir þetta árabil mikils þroska, með áherslu á lífaflfræðilega þætti sem tengjast áhættu alvarlegra hnémeiðsla.

Um þriðjungur notenda heilsugæslu greinir frá þrálátum líkamlegum einkennum sem eiga sér ekki þekktar líffræðilegar orsakir. Á Íslandi er skortur á árangursríkri meðferð við slíkum einkennum en sýnt hefur verið fram á árangur hugrænnar atferlismeðferðar við meðferð tiltekinna tegunda þessara óútskýrðu líkamlegu einkenna.

Setlög og fornleifar í Nihewan lægðinni í Kína spanna tímabilið frá fyrri hluta fram á síðari hluta Pleistósen. Í þeim hafa fundist ýmsir gripir sem benda til endurtekinnar viðveru frummanna á svæðinu.

Genatjáning í fléttum af ættkvíslinni Peltigera var rannsökuð með markvissum tilraunum á rannsóknastofunni og úti í náttúrunni með áherslu á streitu og viðbrögð við breyttu umhverfi, einkum hitastigi.

Í sumum efnum eru atómin líkt og litlir seglar og þótt þeir raði sér oftast upp á reglulegan hátt annað hvort með því að snúa allir eins eða sitt á hvað, þá er einnig mögulegt að þeir myndi flókin mynstur sem eru staðbundin, með þúsundum eða jafnvel milljónum atóma. Stefna seglanna getur myndað ýmiskonar mynstur og það er hægt að flytja þessi mynstur frá frá einum stað til annars með rafstraumi.

Cyber-Physical Systems (CPSs) are characterised by the interaction of various agents operating under highly changing and, sometimes, unpredictable environmental conditions. For instance, the dynamic
physical environmental processes can only be approximated in order to become computationally tractable; some agents may appear, disappear, or become temporarily unavailable, thus causing faults or conflicts; sensors may introduce measurement errors; etc.

"Peripheral Proletarianism" investigated proletarian literature written during the interwar period (1918-1939). Focusing on literature written in locations traditionally understood as peripheral vis-à-vis the economic and cultural centers of the period (i.e., London, Paris, New York,  Moscow), the project contributed to discussions of peripheral literary traditions.

Tegundamyndun (hvernig nýjar tegundir myndast) er grundvallarhugtak í þróunar- og verndarlíffræði, en skilningur okkar á undirliggjandi ferlum tegundamyndunar er enn takmarkaður. Í Þingvallavatni hefur átt sér stað hröð þróun bleikju sem með aðlögun að mismunandi búsvæðum vatnsins hefur alið af sér afbrigði með ólíka líkamslögun og atferli. Því veita þessir fiskar einstakt tækifæri til að rannsaka hvernig stofnar geta aðlagast á mismunandi hátt og myndað aðskildar tegundir án þess að til komi
landfræðilegar hindranir.

Verkefnið lýðræðisleg stjórnarskrárgerð hefur frá 2019 verið virkur rannsóknavettvangur á sviði stjórnarskrárgerðar. Fimm doktorsnemar og einn nýdoktor sem unnið hafa með og á vegum verkefnisins hafa rannsakað þátttökuferla og hönnun stjórnarskrár sem auka skilning á flóknum tengslum fulltrúalýðræðis og borgaralegrar lýðræðislegrar þátttöku.

Vitsmunalegir þættir tengjast því hvernig einstaklingar takast á við umhverfi sitt. Til að skilja einstaklingsbreytileika í vitsmunum er nauðsynlegt að taka tillit til vist- og þróunarfræðilegra aðstæðna þeirrar tegundar sem á að rannsaka. Fiskar búa við fjölbreytt umhverfi. Þann breytileika má jafnvel finna innan sömu tegundar og hefur það leitt til þróunar mismunandi afbrigða, t.d. sjógöngu-, botn- og svifafbrigða bleikju (Salvelinus alpinus).

Þrátt fyrir mikilvægi líffræðilegs fjölbreytileika sníkjudýra og samspils þeirra við hýsla sína, er rannsóknum og vernd á þessu sviði stórlega ábótavant, þá sérstaklega á sníkjudýrum í botnlægum sjávarvistkerfum. Í slíkum vistkerfum treysta ögður (sníkjuflatormar) mjög á sjávarsnigla sem
millihýsla, t.d. stóra langlífa snigla úr yfirættbálki Buccinoidea.

Eins og margir sérfræðingar þá nýta hugbúnaðarverkfræðingar skissur, þ.e.a.s. riss eða óformlegar teikningar, til að átta sig á flóknum  hugmyndum. Núverandi skissukerfi hjálpa verkfræðingum að HUGSA um slík verkefni, en þeir þurfa samt sem áður að FRAMKVÆMA þau sjálfir eftirá, án hjálpar frá kerfinu.

Allt í náttúrunni tengist. Verkefnið kannaði sérstaklega hvernig kviku- jarðskjálfta- og jarðhitatengd ferli víxlverka með beinum kröftum, eða bergspennum, sem berast um jarðskorpuna. Þungamiðja rannsóknanna var á Hengilssvæðinu á SV-landi, og var jarðeðlisfræðilegum og jarðhitatengdum gögnum beitt til að skoða hvernig ferlin tengjast.

Theoretical calculations of electrocatalytic processes involved in fuel cells and electrolysers were carried out to determine whether metal free carbon based materials could provide a cheap and abundant alternative to precious metals, such as platinum, and important processes on conventional electrocatalysts such as copper and platinum where studied to determine the atomic scale mechanism of the active processes.